گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به علت ویژگی هایی که دارد از زمانهای قدیم در امر ساختمان سازی مورد مصرف داشته است. در بسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه که اغلب آنها در اصفهان موجود می باشد گچ نقش مؤثری داشته. گچبری های بسیار زیبایی از آن دوران باقی مانده است. گچ به علت خواص خود از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین می باشد و با اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز می باشد؛ همچنین تا آخرین مراحل بنا که سفیدکاری و نصب سنگ است باز هم گچ موردنیاز است. حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می نمایند.
گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ بدست می آید. سنگ گچ از گروه مصالح ساختمانی کلسیم دار است که بطور وفور در طبیعت یافت می شود و تقریباً در تمام نقاط روی زمین وجوددارد و از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم می باشد. در ایران هم تقریباً در تمام نقاط کشور مخصوصاً در کویر مرکزی و اطراف تهران جاجرود، آذربایجان یافت می شود. سمنان قطب گچ کشور، که دارای یکی از بزرگترین معادن با بیش از 40 کارخانه است.
سنگ گچ با فرمول caso4 ،2H2o از سنگهای ته نشستی است. به علت میل ترکیبی شدیدی که دارد بطور خالص یافت نمی شود. بیشتر به دو صورت ترکیب با کربن و با اکسیدهای آهن و خاک رس می باشد. سنگ گچ بصورت سولفات کلسیم بدون آب بدست می آید که به آن انیدریت می گویند. سنگ گچ خالص بی رنگ است. سنگ گچ ترکیب شده با کربن خاکستری و سنگ گچ ترکیب شده با اکسیدهای آهن بی رنگ، زرد روشن و یا کبود و سرخ می باشد. که برحسب نوع اکسیدهای آهن این رنگها متفاوت است.
۱ـ کوره های گچ پزی چاهی:
قدیمی ترین نوع کوره های گچ پزی در ایران نوع چاهی است که هم اکنون نیز در بسیاری از شهرها متداول می باشد. در این نوع کوره ها که مانند تنوره است سنگ گچ را پخته و آن را حرارت می دهند تا سنگ گچ پخته شود. محصول این کوره ها مرغوب نمی باشد.
۲ـ کوره های تاوه ای: این نوع کوره ها که دارای محصول یکنواخت می باشند. تشکیل شده است از یک سینی بزرگ که سنگ آسیاب شده در آن می ریزند.
هر نوع ملاتی که بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده آن و مخلوط کردن آنها به آن اضافه کرده و دوباره ملات را مخلوط کنیم تا ملات یکنواخت گردد؛ ولی برای ساختن ملات گچ و یا ملات گچ و خاک باید دانه های گچ یا گچ و خاک را داخل آب بریزیم. بدین طریق که ابتدا مقدار کمی آب در استامبولی می ریزیم. آنگاه دانه های گچ و یا گچ و خاک راکه قبلاً به نسبت ضعیف مخلوط شده با دست درون آن می پاشیم تا کلیه دانه ها در مجاورت آب قرارگیرد. مقدار آبی که یک کیلوگرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات شود از لحاظ تئوری ۲/۰ لیتر است یعنی تقریباً ۲۰% وزن گچ
گچ در ساختمان مصارف متعدد دارد. از جمله ریختن رنگ ساختمان برای مشخص کردن اطراف زمین و پیاده کردن نقشه، ملات سازی، گچ وخاک، سفیدکاری و سنگ کاری که درمورد اخیر برای نگهداشتن سنگ بطور موقت در جای خود تا ریختن ملات پشت آن مورد مصرف دارد. در صنایع ریخته گری برای قالب سازی مصرف می شود و در کارهای طبی برای شکسته بندی مورد نیاز است.
گچ علاوه بر دو خاصیت عمده که یکی زودگیری و دیگری ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن است دارای خواص دیگری نیز می باشد. از جمله آنکه اکوستیک است و در آتش سوزی مقاوم می باشد و ارزان و به فور یافت می گردد و دارای رنگی سفید و خوش آینه است.
اگر گچ بصورت فله ای در کارگاه موجود باشد باید بلافاصله مصرف گردد. زیرا همانطور که قبلاً شرح داده شد گچ میل ترکیبی بالایی با آب دارد. حتی رطوبت هوا را جذب می نماید و پس از مدتی فاسد می گردد. یعنی در موقع مخلوط کردن آن با آب ازدیاد حجم پیدانکرده و سخت نمی شود؛ ولی گچ پاکتی را اگر به طریقه صحیح انبار کنند به طوریکه دور از رطوبت باشد؛ می توان حتی گچ را برای مدت یکسال هم انبار نمود. برای انبارکردن گچ باید آنرا روی تخته هایی که حداقل از زمین ۱۰ سانی متر فاصله دارد بگذارند. فاصله پاکتهای گچ از دیوارهای انبار باید حداقل حدود ۲۰ سانتیمتر باشد و بیش از ۱۰ پاکت گچ را روی هم نچینند.
گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.به علت ویژگی هایی که دارد از زمانهای قدیم در امر ساختمان سازی مورد مصرف داشته است. در بسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصاً در دوران صفویه که اغلب آنها در اصفهان موجود می باشد، گچ نقش مؤثری داشته و گچبری های بسیار زیبایی از آن دوران باقی مانده است.
گچ به علت خواص خود از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین می باشد و با اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز می باشد. همچنین تا آخرین مراحل بنا که سفیدکاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز است. حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می نمایند.
