گچ ساختمانی (مصارف بنایی و عمومی ساختمان)

گچ ساختمانی

گچ ساختمانی محصولی است که جهت کارهای عمومی ساختمان، دیوارچینی، طاق زنی و گچ و خاک استفاده می گردد.

زمان گیرش اولیه گچ معمولی بین ۵ تا ۷ دقیقه و گیرش ثانویه بین ۱۵ تا ۲۱ دقیقه می باشد.
گچ از مواد چسباننده ساختمانی و مطابق تعریف مندرج در مطلب سیمان نوعی چسباننده هوایی است. گچ ساختمانی از پختن سنگ گچ در گرمای حدود ۱۸۰ درجه به دست می آید.
فرمول شیمیایی سنگ گچ، سولفات کلسیم با دو ملکول آب CaSO4 ،2H2O است که پس از پختن، حدود (۷۵%) از آب آن بخار شده و گچ ساختمانی با فرمول شیمیایی CaSO4 ،0.5H2O حاصل میگردد.

گچ خالص، سفید رنگ است، ولی ناخالصیها سبب تغییر رنگ آن میشوند. وجود زغال آن را خاکستری، هیدروکسید آهن آن را زرد روشن، FeO آن را کبود چرک و Fe2O3 آن را به رنگ قرمز در می آورد.

چنانچه به سنگ گچ تا حدود ۲۰۰ درجه سانتیگراد حرارت دهند، آب بیشتری را از دست داده و به CaSO4 ،0.3H2O یا گچ اندود تبدیل می گردد. در گرمای حدود ۳۰۰ درجه تمام آب سنگ گچ بخار شده و سولفات کلسیم بدون آب یا انیدریت CaSO4 حاصل می شود. گچ ساختمان، گچ اندود و انیدریت با آب ترکیب شده و مجدداً به سنگ گچ با دو ملکول آب شیمیایی تبدیل می شوند، ولی محصول به دست آمده هیچ گاه مقاومت مکانیکی سنگ گچ اولیه را ندارد. در گرمای بیش از ۳۰۰ درجه (تا حدود ۳۲۰ درجه) گچ میسوزد و میل ترکیبی آن با آب از دست میرود. در این صورت برای ترکیب گچ با آب به کاتالیستهایی مانند زاج سفید Al ، K(SO4)2، سولفاتهای سدیم، پتاسیم، روی، کلسیم، گرد آهک یا سیمان نیاز خواهدبود.

محصول کوره های گچ پزی سنتی، نامرغوب و بخشی از آن نیم پخته، قسمتی سوخته و فقط حدود نیمی از آن پخته است. گچ کوره های دوار، مرغوب تر و خالص تر است. مصرف گچ ساختمان در کارهای معمولی مانند ملات گچ و خاک، گچ و ماسه، تولید قطعات پیش ساخته، بلوکهای گچی و مانند اینها است.

گچ اندود که کندگیرتر است، برای سفیدکاری مناسب می باشد. چنانچه گچ اندود بیش از اندازه به هنگام ساختن ورز داده شود، به گچ کشته تبدیل می گردد که گیرش آن کند است و فرصت کافی برای پرداخت آن وجوددارد و به این دلیل در قشر رویی سفیدکاری مصرف میشود.

افزودن خاک رس و آهک به گچ، نیز آن را کندگیر میکند و گچ، را برای مصرف در اندود مناسب می سازد. با خمیر کردن گرد گچ در محلول زاج سفید و پخت مجدد آن گچ مرمری به دست میآید که در برابر آب پایداری مناسبی دارد و از آن برای اندودکردن نقاط مرطوب و مکانهایی که نیاز به شستشو دارند، استفاده میشود.

انواع دیگر گچ مورد مصرف در ساختمان عبارتند از گچ مخصوص سطوح بتنی و گچ درزگیری که در ایران آن را به نام گیپتون میشناسند.

انطباق با مشخصات و استانداردها

گچ مصرفی در هر پروژه باید از نظر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و سایر مشخصه ها با آنچه در نقشه ها، مشخصات فنی خصوصی، دستورکارها و سایر مدارک پیمان ذکر شده است، مطابقت داشته باشد. نوع گچ به لحاظ کیفیت، کارخانه سازنده و تناسب آن برای مصارف بخصوص باید قبلاً به تصویب دستگاه نظارت برسد.

ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی گچ ساختمانی و روشهای آزمایش آن باید مطابق استاندارد ایرانی تجدید نظر شدە دوم گچ ساختمانی به شماره ۲۶۹ باشد. چنانچه تا زمان انعقاد پیمان استانداردهای ایرانی دیگری درباره گچ، تدوین یا تجدید نظر شود، استانداردهای مزبور نیز ملاک عمل قرار خواهند گرفت. تا زمانی که استاندارد ایرانی در برخی موارد تدوین نشده باشد، در درجه اول استانداردهای “سازمان بین اللملی استاندارد ISO” معتبر خواهد بود و در صورت نبودن استاندارد بین المللی به ترتیب استانداردهای آمریکایی ASTM، آلمانی DIN و بریتانیایی BS معتبر و مورد عمل قرار خواهد گرفت.

ویژگیها و حداقل حدود قابل قبول

گچ مصرفی در هر پروژه باید با توجه به محل و مورد مصرف، شرایط اقلیمی و جوی، شرایط رویارویی و سایر عوامل مؤثر انتخاب شود. در استاندارد ایرانی تجدید نظر شدە دوم به شماره ۲۶۹، گچ ساختمانی به انواع زیرکاری و پرداخت گروه بندی شده و شرایط و روشهای آزمایش آنها تشریح شده است.

بر طبق استاندارد مذکور ویژگیهای فیزیکی انواع گچ باید مطابق جدول ۱-(الف) و ویژگیهای شیمیایی آنها باید بر طبق جدول شماره ۲ –(ب) باشد.
در مکانهایی که رطوبت نسبی هوا در بیشتر اوقات بیش از (۶۰%) باشد، مصرف گچ مناسب نیست.
جدول ۱ –(الف) ویژگیهای فیزیکی انواع گچ ساختمانی

جدول ۲ –(ب) ویژگیهای شیمیایی گچ ساختمانی

Chemical properties:

Type:  gypsum powdertest resultacceptable rangeExplanation
whiteness95% Accept
calcium oxide ( CaO ) %38% (w/w)shall not be less than two thirds of sulphur trioxideAccept
dissolved (Na2O)0.03% (w/w)Less than 0.25% (w/w)Accept
dissolved (MgO)0.17% (w/w)Less than 0.25% (w/w)Accept
Hydration water content5% (w/w)shall not be less than 4 % (w/w) and not exceed 9 % (w/w)Accept
purity95% Accept

Physical properties:

 

Type: borax gypsumTest resultacceptable rangeExplanation
mesh120100%Accept
Initial setting time6-8 min5 min ≤ ST ≤ 10minAccept
flexural2.5-3 MPAAFTER 2HOURSAccept
Finall setting time13-14mins Accept
Water/powder ratio1.2   100w/120p Accept

گچهای مناسب برای مصارف مختلف

برای مصارف گوناگون و شرایط متنوع، انواع گچ باید به شرح جدول ۲ باشد.
جدول ۲
*در استاندارد ایران به نام گچ زیرکاری نامگذاری شده است.
** در استاندارد ایران به نام گچ پرداخت نامیده شده است.

حمل و نقل و نگهداری

گچ پخته را باید از اثر آب و رطوبت هوا حفظ کرد و همانند سیمان در ظروف مخصوص یا کیسه های آب بندی شده نگهداری نمود. مشخصات انواع گچ باید روی کیسه ها نوشته شود. به طور کلی شرایطی که برای نگهداری سیمان ذکر شده است درباره گچ نیز باید مراعات گردد.

اشتراک گذاری این مقاله

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.