گچ ساختمانی (مصارف بنایی و عمومی ساختمان)

گچ ساختمانی محصولی است که جهت کارهای عمومی ساختمان، دیوارچینی، طاق زنی و گچ و خاک استفاده می گردد.

زمان گیرش اولیه گچ معمولی بین ۵ تا ۷ دقیقه و گیرش ثانویه بین ۱۵ تا ۲۱ دقیقه می باشد.
گچ از مواد چسباننده ساختمانی و مطابق تعریف مندرج در مطلب سیمان نوعی چسباننده هوایی است. گچ ساختمانی از پختن سنگ گچ در گرمای حدود ۱۸۰ درجه به دست می آید.
فرمول شیمیایی سنگ گچ، سولفات کلسیم با دو ملکول آب CaSO4 ،2H2O است که پس از پختن، حدود (۷۵%) از آب آن بخار شده و گچ ساختمانی با فرمول شیمیایی CaSO4 ،0.5H2O حاصل میگردد.

گچ خالص، سفید رنگ است، ولی ناخالصیها سبب تغییر رنگ آن میشوند. وجود زغال آن را خاکستری، هیدروکسید آهن آن را زرد روشن، FeO آن را کبود چرک و Fe2O3 آن را به رنگ قرمز در می آورد.

چنانچه به سنگ گچ تا حدود ۲۰۰ درجه سانتیگراد حرارت دهند، آب بیشتری را از دست داده و به CaSO4 ،0.3H2O یا گچ اندود تبدیل می گردد. در گرمای حدود ۳۰۰ درجه تمام آب سنگ گچ بخار شده و سولفات کلسیم بدون آب یا انیدریت CaSO4 حاصل می شود. گچ ساختمان، گچ اندود و انیدریت با آب ترکیب شده و مجدداً به سنگ گچ با دو ملکول آب شیمیایی تبدیل می شوند، ولی محصول به دست آمده هیچ گاه مقاومت مکانیکی سنگ گچ اولیه را ندارد. در گرمای بیش از ۳۰۰ درجه (تا حدود ۳۲۰ درجه) گچ میسوزد و میل ترکیبی آن با آب از دست میرود. در این صورت برای ترکیب گچ با آب به کاتالیستهایی مانند زاج سفید Al ، K(SO4)2، سولفاتهای سدیم، پتاسیم، روی، کلسیم، گرد آهک یا سیمان نیاز خواهدبود.

محصول کوره های گچ پزی سنتی، نامرغوب و بخشی از آن نیم پخته، قسمتی سوخته و فقط حدود نیمی از آن پخته است. گچ کوره های دوار، مرغوب تر و خالص تر است. مصرف گچ ساختمان در کارهای معمولی مانند ملات گچ و خاک، گچ و ماسه، تولید قطعات پیش ساخته، بلوکهای گچی و مانند اینها است.

گچ اندود که کندگیرتر است، برای سفیدکاری مناسب می باشد. چنانچه گچ اندود بیش از اندازه به هنگام ساختن ورز داده شود، به گچ کشته تبدیل می گردد که گیرش آن کند است و فرصت کافی برای پرداخت آن وجوددارد و به این دلیل در قشر رویی سفیدکاری مصرف میشود.

افزودن خاک رس و آهک به گچ، نیز آن را کندگیر میکند و گچ، را برای مصرف در اندود مناسب می سازد. با خمیر کردن گرد گچ در محلول زاج سفید و پخت مجدد آن گچ مرمری به دست میآید که در برابر آب پایداری مناسبی دارد و از آن برای اندودکردن نقاط مرطوب و مکانهایی که نیاز به شستشو دارند، استفاده میشود.

انواع دیگر گچ مورد مصرف در ساختمان عبارتند از گچ مخصوص سطوح بتنی و گچ درزگیری که در ایران آن را به نام گیپتون میشناسند.